Obserwacja ta może być dwojaka. Gdy obserwujemy otocze­nie w sposób „niemetodyczny”, powstaje u każdego z nas pewien zasób ogólnego doświadczenia życiowego, stanowiący podstawę intuicyjnie tworzonych uogólnień. To ogólne doświadczenie za­znaczyłem na szczycie wykresu prostokątem (2).Niekiedy jednak poszczególne rodzaje instytucji bywają ob­serwowane bardziej systematycznie z zastosowaniem różnego ro­dzaju technik obserwacyjnych, np. „obserwacji uczestniczącej”, ankiet, wywiadów, „wywiadów pogłębionych” itp. Szczegóły w tej sprawie — zob. [Nowak 1965 a i b], [Szczepański 1967], a także obszerną wskazaną tam literaturę zagraniczną, m. in. [ echmąues d’evaluation 1955]. Obserwacje takie dostarczają materiału do uogólnień w zakresie dyscyplin ergologicznych o  szczeblu abstrakcyjności, rozpatrujących warunki sprawności funkcjonowania poszczególnych rodzajów instytucji arządzanych. Najprostszą, historycznie najwcześniejszą, ale zarazem naj­prymitywniejszą oraz najmniej pewną i w gruncie rzeczy przed- naukową drogę do uogólnionych twierdzeń teorii organizacji za­znaczyłem po lewej stronie wykresu liczbą I.