INNE OKREŚLENIE

Obecnie może­my uściślić nieco to określenie. Zastępujemy w nim mianowicie przymiotnik „umyślne” określeniem „dowolne” (zachowanie się). Wyraz „umyślne” sugeruje bowiem, że zachowujący się pod­miot „umyślił sobie”, iż się tak właśnie zachowa, a więc, że ma świadomość przyjętego celu zastosowanych środków. Zobaczymy zaś za chwilę, że w naszym pojęciu celu mieszczą się też stany rzeczy antycypowane w podświadomości. Natomiast wyrażenie „zachowanie się dowolne” oznacza dla nas tylko, że podmiot działający ma mniej lub bardziej wyraźne poczucie swobody wy­boru swego zachowania się, poczucie, że „można się zachować tak albo inaczej, że „gdyby chciał”, mógłby wybrać inny sposób za­chowania się. Tak pojmowane „dowolne” zachowanie się to — oczywiście — zgoła co innego niż zachowanie się „jakiekolwiek”. Przyjmując takie pojmowanie dowolności zachowania się stosuję świa­domy unik w stosunku do zasygnalizowanego wyżej (2.1.4.) paradoksu determinizmu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *