Im bardziej jednak nowoczesne rozwiązania techniczne — tym bardziej złożona technologia procesów produkcyjnych i tym wyższe na ogół wymagania stawia ona ludziom, którzy z nich korzystają. Nie potrzeba dowodzić, że obsługa (obserwacja biegu i konserwacja) linii automatycznej wymaga ludzi o wyższych kwalifikacjach technicz­nych niż obsługa wiejskiej kuźni; że naddźwiękowego samolotu nie może pilotować „fachowiec” w puszczaniu latawców, a posługiwanie się elektro­nową maszyną matematyczną jest trudniejsze niż dodawanie na liczydłach otóż tu zarysowuje się trudny do przezwyciężenia paradoks praktycz­ny: musimy — i w pewnym sensie łatwiej niż dawno już uprzemysłowione kraje możemy — się zaopatrywać w najnowsze urządzenia techniczne, lecz o  wiele trudniej niż im przychodzi nam prawidłowa obsługa tych nowo­czesnych urządzeń, bo brak nam zdatnych do tego ludzi.