Drugim podzbiorem jest rozpoznanie — diagnostyczny opis sytuacji, czyli przeszłych i współczesnych stanów rzeczy, uwa­żanych za mające znaczenie ze względu na rozpatrywane cele  działania.Nie mamy oczywiście wpływu na to, co było i co jest w danej chwi­li. W sprawie metod diagnozy — zob. 3.2.2. i bardziej szczegółowo [Ziem­ski 1967a],Trzeci podzbiór obejmuje elementy prognozy (przewidywa­nia). Cele będziemy bowiem osiągali nie w chwili obecnej, lecz w okresie przyszłym, gdy już zaczną się przejawiać skutki na­szego zamierzonego działania. Skutki te będą więc zależne od owej przyszłej sytuacji.Prognoza opiera się na założeniu, że rzeczywistość rozwija się według jakichś łatwiej lub trudniej poznawalnych prawidłowości (np. że takie same przyczyny w takich samych warunkach wywołują takie same skutki lub że istnieje określone prawdopodobieństwo pojawiania się ta­kich skutków). Prawidłowości te uważamy za dane obiektywne, za nie­zależne od nas. Przewidywane stany rzeczy uważamy jednak za zależne także od tego, jak sami będziemy działali. Uświadomienie sobie prognozy wpływa na nasze własne zachowanie się, a jej ujawnienie na zachowa- ; nie się innych ludzi, dla których ma ona znaczenie.