Wszystkie procedury sądowe związane są z opłatami, niektóre obj ęte są także obowiązkiem usług adwokackich (kasacj a, skarga konstytucyj na). Wskaźnik opłat sądowych w Europie nie przekracza 30% wydatków sądownictwa, w Polsce wynosi on 150%. W takiej sytuacji dosyć trudno mówić o prawie do sądu. Co zrobić, jeśli człowiek, obywatel, nie ma pieniędzy? W przypadku niemożności poniesienia kosztów można się zwrócić do sądu równocześnie z wniesieniem sprawy o zwolnienie z opłat. Sąd może, ale nie musi uwzględnić prośby. Bariera finansowa powoduje, że dla wielu ludzi dostępna jest tylko pomoc organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw człowieka. Organizacje pozarządowe nie korzystają z pomocy finansowej państwa, pieniądze na swoją działalność przyjmują tylko od prywatnych ofiarodawców lub czerpią z własnej działalności, przeważnie wydawniczej. Usługi – porady i pomoc świadczą bezpłatnie.