Na straży praw i wolności człowieka i obywatela poza sądami stoi w naszym państwie Rzecznik Praw Obywatelskich. Zdaniem Rzecznika niepełne są w naszym państwie gwarancje trzech podstawowych praw: własności, wolności słowa, prawa do sądu. W świadomości obywateli urząd rzecznika praw obywatelskich niesłusznie wyrasta ponad sądy, a tymczasem możliwości jego są ograniczone szczegółowe informacje w rozdziale V. Wyjątkowa aktywność rzecznika wynika z wielości naruszeń praw obywatelskich, przeciw którym musi on protestować. Ograniczenia możliwości korzystania z praw do sądu, egzekucji,  wyroków powoduje, że rzecznik zasypywany jest wnioskami od obywateli. Nad ochroną praw pracowniczych czuwa Państwowa Inspekcja Pracy – w zakresie prawa pracy, oraz związki zawodowe, które są organizacją pozarządową. Poza prawem do sądu, przed którym człowiek i obywatel może dochodzić swoich praw, konstytucja zapewnia w art. 63 każdemu „prawo składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jego zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych”.