Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela miała wpływ na ukształtowanie się nowoczesnego katalogu praw, wolności osobistych i politycznych, mimo że nie zobowiązywała państwa do pomocy najbiedniejszym, ani ochrony pracujących przed wyzyskiem. Począwszy od lat trzydziestych XIX w. rosły żądania redystrybucyjne robotników. W toku walki klasowej w rozwiniętych krajach Europy zawierano nową umowę społeczną, na podstawie której masy otrzymywały prawo demokratycznego uczestnictwa w życiu politycznym oraz ograniczone prawa socjalne w zamian za wyrzeczenie się dążenia do przejęcia władzy. Dobro ogółu było przedmiotem troski i stawiano je ponad prawami jednostek. W myśli europejskiej od czasów św. Tomasza istniał nierozerwalny związek praw z obowiązkami na rzecz społeczeństwa i państwa. Prawdziwą zmianę w zakresie praw społecznych przyniosła pierwsza wojna światowa. Konieczna w warunkach wojennych mobilizacja sił i środków wymagała znacznej interwencji państwa w sferze gospodarki. Nastąpiło odejście od koncepcji państwa jako „stróża nocnego”. Rewolucja 1917 r. w Rosji oraz światowy kryzys umocniły przekonanie o konieczności zmiany polityki ekonomicznej. Teoria J. Keynesa dotycząca aktywnej roli państwa wobec gospodarki stanowiła inspirację do nowej polityki społecznej. Większość konstytucji państw europejskich zawierała prawa dotyczące bezpłatnej oświaty w zakresie podstawowym, ubezpieczeń społecznych, opieki nad dziećmi i młodzieżą, pomocy w uzyskiwaniu pracy.